Ekspozycja pracowników na drgania mechaniczne może mieć dla ich zdrowia bardzo niekorzystne skutki, choć źródło drgań przed którymi należałoby ich chronić nie jest zawsze bardzo oczywiste. 

Aby pracodawca mógł skutecznie zabezpieczyć swoje stanowiska pracy i zapewnić pracownikom ochronę zgodną z obowiązującymi przepisami, konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich pomiarów drgań mechanicznych i zlokalizowanie miejsc, w których pracownicy są na nie narażeni. Z czym wiążą się tego rodzaju pomiary, jak dzieli się drgania mechaniczne w miejscach pracy i jak im przeciwdziałać?

Podstawowy podział drgań mechanicznych

Drgania mechaniczne są uznane przez przepisy BHP jako czynnik szkodliwy, a więc jako takie podlegają różnego rodzaju regulacjom i normom określającym właściwe i dopuszczalne poziomy drgań na danym stanowisku pracy. Drgania mechaniczne dzielą się na:

• Drgania ogólne, a więc drgania mechaniczne na stanowisku pracy działające na organizm człowieka w sposób ogólny, przekazywane do niego przez stopy, plecy lub miednicę;
• Drgania miejscowe, działające na organizm bezpośrednio przez kończyny górne.

Dopuszczalne progi działania dla drgań miejscowych określa się w dwóch wariantach ekspozycji: dla ekspozycji dziennej średnia drgań nie może przekraczać 2,8 m/s², natomiast dla ekspozycji trwającej 30 minut i krócej drgania nie mogą przekraczać 11,2 m/s². W przypadku drgań ogólnych wartości te są jeszcze niższe: wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 0,8 m/s², wartość ekspozycji trwającej 30 min i krócej nie może przekraczać 3,2 m/s².

Obydwa warianty drgań mechanicznych wpływają negatywnie na organizm człowieka, wyniszczając zarówno układ kostny i naczyniowy, jak i niektóre narządy wewnętrzne (szczególnie w przypadku drgań o działaniu ogólnym). Dopilnowanie przestrzegania odpowiednich poziomów jest tu więc kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników!

Źródła drgań mechanicznych w miejscach pracy

Drgania mechaniczne ogólne i miejscowe mogą mieć nieco inne źródła pochodzenia, dlatego też każde stanowisko pracy powinno zostać dokładnie przebadane pod kątem obydwu wariantów drgań i ich natężenia. Jeśli chodzi o drgania miejscowe, ich źródłem są najczęściej platformy drgające, siedziska i podłogi różnorodnych środków transportu, a także siedziska i podłogi maszyn budowlanych.

Drgania ogólne mogą mieć swoje źródło w samej konstrukcji maszyny, której elementami są mechanizmy korbowo-wodzikowe, krzywkowe, zapadkowe czy wibratory, ale też wynikać z jej błędów technologicznych lub eksploatacyjnych. Maszyny mogą emitować zwiększone drgania z powodu niedokładności montażowych czy zużycia niektórych elementów powodującego luzy w maszynie. Świadczy to jedynie o tym, że nawet tam, gdzie drgania występować nie powinny warto zbadać ich natężenie.

Pomiary drgań mechanicznych w miejscach pracy

Firmy oferujące w ramach swoich usług wykonywanie pomiarów drgań mechanicznych powinny działać w oparciu o założenia konkretnych norm i przepisów. Zależnie od rodzaju drgań będą to oczywiście inne normy. Dla drgań miejscowych będą to przede wszystkim PN-EN ISO 5349-1:2004 określająca ogólne wymagania dotyczące pomiaru ekspozycji na drgania w trzech prostopadłych kierunkach, przenoszone przez kończyny górne oraz PN-EN ISO 5349-2:2004, w której podano wytyczne do pomiarów i wyznaczania drgań przenoszonych przez kończyny górne na stanowisku pracy zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 5349-1:2004.

W przypadku drgań ogólnych najważniejsze wytyczne dotyczące pomiarów wyznacza PN-EN 14253+A1:2011, w której opisane zostały wytyczne dotyczące pomiaru drgań i wyznaczania ekspozycji na drgania o ogólnym działaniu na człowieka na stanowisku pracy, a także wszelkie środki ostrożności, które powinny być stosowane, aby dokonać reprezentatywnych pomiarów drgań i wyznaczyć czasy dziennej ekspozycji dla każdego stanowiska pracy.

Profesjonalne usługi z zakresu dokonywania pomiarów drgań oferuje firma Kandela Pomiary.