Kiedy osoba uzależniona od alkoholu przestaje pić, musi być przygotowana na to, że doświadczy zespołu abstynencyjnego. Zespół abstynencyjny to zespół fizycznych i psychicznych reakcji, które występują u osób uzależnionych od danej substancji po jej odstawieniu.

Objawy różnią się w zależności od substancji i czasu, przez jaki były one regularnie stosowane. Na przykład zespół odstawienia tytoniu dotyka 85% palaczy, którzy decydują się na rzucenie palenia, ponieważ nikotyna jest jedną z najbardziej uzależniających substancji. Większość oznak i objawów zespołu abstynencyjnego (Tobacco Abstinence Syndrome – SAT) pojawia się w okresie od pierwszych 7 do 30 dni, nasilając się między pierwszym a czwartym dniem, a następnie słabnąc. W przypadku alkoholu jest zgoła inaczej i wbrew powszechnie krążącym opiniom, odstawienie alkoholu może być o wiele bardziej niebezpieczne niż zaprzestanie nadużywania narkotyków takich jak np. marihuana czy kokaina.

Zespół abstynencyjny po nadużywaniu alkoholu

Zasadniczy opis objawów towarzyszących zespołowi odstawienia został sporządzony już w 1819 r. przez niemieckiego lekarza C. von Brühl-Cramera. Od tego czasu środowisko naukowe jest przekonane o tym, że alkoholizm jest jedną z chorób o najbardziej specyficznych objawach odstawienia. Oznacza to, że mówimy o objawach, które występują tylko w uzależnieniu od alkoholu i tylko niektóre z nich mają miejsce w uzależnieniu od innych substancji. Rozpoznania można dokonać już na podstawie wychwycenia tak naprawdę jednego ze specyficznych objawów, z którymi mamy do czynienia w przypadku uzależnienia od alkoholu, a jest nim delirium tremens.

Delirium tremens i predelirium

Dzięki lekom wspomagającym podawanym pacjentom uzależnionym od alkoholu, delirium tremens jest obecnie rzadkością w ośrodkach terapii uzależnień. U ponad jednej trzeciej pacjentów występuje jednak predelirium, w którym pojawiają się te same objawy, ale o znacznie mniejszym nasileniu.

Czym jednak jest delirium tremens oraz predelirium? Pod pojęciem delirium tremens możemy rozumieć zagrażającą życiu reakcję organiczną, która, w zależności od różnych czynników, może trwać od 2 do 10 dni. Objawia się nieustannym pobudzeniem, uogólnionym drżeniem, dezorientacją psychiczną, agresją, bezsennością, przerażającymi halucynacjami nasilającymi się w ciemności, poceniem się, a także odwodnieniem.

Poranne objawy odstawienia

Charakterystyczne są także poranne oznaki odstawienia, które skupiają się zasadniczo na pięciu objawach. A są to: drgawki, dyskomfort, pocenie się, nudności/wymioty oraz szybkie bicie serca i wzrost ciśnienia krwi.

Objawy te są mniej nasilonej niż w przypadku predelirium, ale poprzedzają je i występują częściej. Nie są to specyficzne objawy, ponieważ niektóre choroby psychiczne także wiążą się również z niepokojem, który alkohol może pomóc złagodzić. Pocenie się, mdłości i wymioty (wymiotuje się zazwyczaj kilkoma pierwszymi przyjmowanymi napojami) występują rzadziej, ale są bardziej specyficzne.

Inne powiązane objawy

Poza tymi porannymi, u osób odstawiających alkohol mogą wystąpić także inne objawy, które wyrażają chroniczne zapotrzebowanie na alkohol charakterystyczne dla osoby uzależnionej. Najbardziej powszechne wśród nich to:

– lęk,

– nadmierne pobudzenie,

– bezsenność,

– drażliwość,

– rozstrój żołądka,

– mdłości/wymioty,

– wstrząsy,

– napady np. agresji, smutku.

Czasami u chorego mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak wysoka gorączka, halucynacje, napady drgawek i poważna dezorientacja umysłowa. Odstawienie alkoholu w niektórych przypadkach może więc zagrażać życiu i dlatego ważne jest, by detoks alkoholowy odbywał się w specjalistycznych ośrodkach i pod nadzorem medycznym. W przypadku wystąpienia ciężkich objawów u pacjenta może być konieczne podanie leków uspokajających (np. benzodiazepin) w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia drgawek w okresie odstawienia, a detoksykacja medyczna może pomóc w zapewnieniu pacjentowi uzależnionemu od alkoholu maksymalnego bezpieczeństwa i komfortu w okresie odstawienia, co pomaga przygotować go do dalszego procesu leczenia i do powrotu do zdrowia.

Czynniki, które mogą wpływać na stopień nasilenia zespołu odstawienia alkoholowego, są następujące:

– choroba przewlekła lub psychiatryczna,

– czas, od kiedy nadużywany jest alkohol,

– ilość nadużywanego alkoholu,

– ilość nadużywanego alkoholu w ostatnim czasie,

– czy u pacjenta występowały wcześniej powikłania związane z odstawieniem alkoholu, takie jak napady drgawek.